▪ ञुनुम (संज्ञा) : जाहां साबात् होड़, जायगा, जिनिस, गुन आर मित् जात रेयाक् ञुतुम ए लाय-आ, ओना दो ञुनुम को मेता: आ।
जांहा लेका – गीता, साहिल, जमशेदपुर, छोलागोड़ा, तोवा, चावले, हेंदे, एसेल, गाय, गाडा एमान को।
• गीता, साहिल- होड़ाक् ञुतुम
• जमशेदपुर, छोलागोड़ा – जायगा रेनाक् ञुतुम
• तोवा, चावले – जिनिस रेनाक् ञुतुम
• हेंदे, हेवेर – गुन रेनाक् ञुतुम
• गाय, गाडा – मित जात रेनाक् ञुतुम
▪ ञुनुम रेयाक् हाटिञ :
1. ञुतुम ञुनुम (व्यक्तिवाचक संज्ञा) : जाहां ञुनुम मित् खास होड़, जिनिस आर जायगा रेयाक् ञुतुम ए लाय आ, ओना दो ञुतुम ञुनुम को मेता आ। जाहां लेका – कापरा, लिटा, सासाड.बेडा, चाम्पा नागार, हिमालय, दोलमा एमान को।
• कापरा, लिटा – खास होड़ाक् ञुतुम
• सासाड.बेडा, चाम्पा नागार – खास जायगा रेनाक् ञुतुम
• हिमालय, दोलमा – खास जिनिस (बुरू) रेनाक् ञुतुम
2. जात् ञुनुम (जातिवाचक संज्ञा) : जाहां ञुनुम मित् जात् रेयाक् ञुतुम ए लाय, ओना दो जात् ञुनुम को मेता आ। जाहां लेका : बुरू, दारे, बाहा, पुथी, चेंड़े एमान को।
• बुरू – जोतो लेकान बुरू हिजु: आ (हिमालय, दोलमा, उरनी, उकाम)
• दारे – जोतो लेकान दारे हिजु: आ (उल, आमड़ा, जोजो, मुनगा, ऐदेल)
• बाहा – जोतो लेकान बाहा हिजु: आ (चांपा, मुरूत, ऐदेल, हाट, गुलाछी)
• पुथी – जोतो लेकान पुथी हिजु: आ (इतिहास, हिंदी, भूगोल, संथाली )
• चेंड़े – जोतों लेकान चेंड़े को हिजु: आ (टु:टुकुर, पोताम, पारवा, कोंक्)
3. सेलेत् ञुनुम (समूहवाचक संज्ञा) : जाहां ञुनुम होड़, जिनिस एमान गोट आर सेलेत् कोरोनाक् काथाय फोटेला, ओना दो सेलेत् ञुनुम को मेता: आ। जाहां लेका – पाता, फाद एमान को।
• पाता – मित् जायगा रे जावरा आकान होड़को
• फाद – मिलिट्री रिन होड़को
4. जिनिस ञुनुम (द्रव्यवाचक संज्ञा) : जाहांन जिनिस कोरेनाक् तुला-पायला गानो आ, ओना दो जिनिस ञुनुम को मेता: आ। जाहां लेका – सोना, चांदी, दाक्, सुनुम, चावले, दाल एमान को।
सोना, चांदी, दाक्, सुनुम, चावले, दाल एमान जिनिस कोरेनाक् तुला-पायला से लेखा-जोखा गानो: आ। नोड.कान जिनिस कोदो किरिञ-आखरिञ हों गानो: आ।
• मित् किलो चावले इमाञ पे।
नोवा आयात रे चावले दो जिनिस ञुनुम काना। चेद् लागित् से चावले दो तुला-पायला काते किरिञ-आखरिञ गानो: आ।
• तेहेञ दो गेल लिटर सुनुम आखरिञ एना।
नोवा आयात रे सुनुम दो जिनिस ञुनुम काना, चेदाक् से सुनुम दो तुला-पायला काते किरिञ-आखरिञ गानो: आ।
5. गुन आर कानवा ञुनुम (भाववाचक संज्ञा) : जाहां ञुनुम होड़ आर जिनिस रेयाक् गुन ए लाय आ, ओना दो गुना आर कानवा ञुनुम को मेता: आ। जाहां लेका – हेंदे, एसेल, जोजो, सिबिल एमान को।
• हेंदे – सिंगो दो आड़ी हेंदे गेयाय।
नोवा आयात रे हेंदे साबात् दो सिंगों वाक् गुन ए लाय आ।
• एसेल – उनि कुड़ी दो आडी एसेल गेयाय।
नोवा आयात रे एसेल साबात् दो कुड़ी याक् गुन ए लाय आ।
• जोजो – बिलाती दो जोजो गे बुझाव एना।
नोवा आयात रे जोजो साबात् दो बिलाती याक् गुन ए लाय आ।
• सिबिल – जिल पीठा दो आडी सिबिल तांहेंकाना।
नोवा आयात रे सिबिल साबात् दो जिल पीठा रेनाक् गुन ए लाय आ।
* SANTALI GRAMMAR (VYAKARAN) FOR UPSC, JPSC, JSSC-CGL, PANCHAYAT SECRETARY, EXCISE CONSTABLE, JTET EXAMS
* YUNUM IMPORTANT QUESTIONS
1. ” सिदो-कानहु दो आडी दाड़ेयान होड़ किन तांहेंकाना ” – नोवा आयात रे दाड़ेयान साबात दो ओका ञुनुम काना ?
2. ” सोना-चांदी ” दो ओका ञुनुम काना ?
3. ” पेड़ा ” दो ओका ञुनुम काना ?
4. ” तारूप् ” दो ओका ञुनुम काना ?
5. ” हेवेर जोजो ” साबात् रेदो ओका ञुनुम मेना: आ ?
6. होड़, जायगा, जिनिस कोरेनाक् ञुतुम दो चेत् को मेता आ ?
7. समूहवाचक संज्ञा दो संताली ते चेत् को मेता आ ?
8. ” रमेश ” दो ओका ञुनुम काना ?
9. ” उनि कोड़ा आडी उसुल गेयाय ” – नोवा आयात रे ओका ञुनुम मेना: आ ?
10. सेलेत् ञुनुम दो हिंदी ते चेत् को मेता आ ?